İtalyan Rüya Fabrikası: Sinema Şehri Cinecitta

Dünyanın en ünlü film stüdyolarından birisi olan Cinecitta (İtalyanca ‘Sinema Şehri’) Roma‘nın merkezine 30 dakikadan daha az bir mesafede yer almakta olup, Tiber’in Hollywood’u, Fellini’nin İnşa Ettiği Ev ve Rüya Fabrikası gibi isimlerle de bilinmektedir. Halka açık olan stüdyolara gitmek için Metro A hattına binerek Cinecittà durağında stüdyonun ön kapısının tam karşısında inmeniz gerekmektedir.

Federico Fellini, “(Cinecitta’yı) Rüya fabrikası olarak adlandırdılar: biraz modası geçmiş ama doğru. Burası saygı duyulması gereken bir yer, çünkü duvarlarının ötesinde, bizim için hayal kuran yetenekli ve ilham veren sanatçılar var. Benim için ideal yer; büyük patlamadan önce kozmik bir boşluk” sözlerini sarf ettiği yerde gerçekten de öncesinde kâğıt üzerinde kalan pek çok hayal canlandırılarak ete kemiğe büründürülmüştür. Ünlü Amerikalı yönetmen Martin Scorsese bile Cinecitta’da New York‘un doğumuyla ilgili mükemmel bir film çekmeye ikna olmuştur.

Cinecitta Stüdyo Müzesi

Cinecittà’da yaratılan ünlü filmlerin çoğunun sahne ve kostümlerini geçici bir hatıra sergisi ile tanıtmak amacıyla 2011 yılında, stüdyo alanındaki binalardan ikisi Cinecittà Stüdyo Müzesine dönüştürülmüştür. Gladyatör filminde kullanmış iki heykelin bulunduğu bir kapının ardından stüdyolarda yer alan küçük sinema müzesine girebilirsiniz. 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren beyazperdenin en ünlü uluslararası yıldızlarından bazılarının giydiği set tasarımları, film gösterileri, özel efektler ve görkemli kostümlerle dolu sergi başarılı olunca kalıcı bir Film Müzesi olmuştur. Müze turu, Sofia Loren, Claudia Cardinale ve Stefania Sandrelli’nin yanı sıra yeni oyuncuların da ekran görüntülerini izleyebileceğiniz bir stüdyo odasında sona ermekte olup müzeden çıktığınızda çok sayıda film setini gezebilir, eski zamanların büyüsünü hala hissedebilsiniz.

Cinecitta’nın Film Setleri , Cinecitta Stüdyoları

Cinecitta’nın yaklaşık 40 hektarlık alana yayılmış film Setleri arasında 2002 yılında Saint Francis’in hayatını anlatan “Francesco” adlı İtalyan TV filmi için inşa edilen 15. yüzyıl Floransa’sını, BBC / HBO TV dizisi “Roma” için inşa edilmiş sokakları ve Martin Scorsese’nin ‘New York Çeteleri’ için inşa edilmiş 19. yüzyıl New York’un setini görmeniz mümkündür. Bunlardan tamamlanması 9 ay süren Roma dizisinin seti şimdiye kadar yaratılmış en pahalı sahne olup, yapımın maliyetini öylesine arttırmıştır ki iki yıl sonra proje parasızlıktan bitirilmiştir. Sahnenin uzun metrajlı bir filmin çekiminde kullanılacağı söylentine rağmen 2007’de çıkan bir yangında yarısı yanınca aslı astarı olup olmadığı belli olmayan bu proje de gerçekleşmemiştir. Stüdyo turları 09: 30-19: 00 arasında açık olup salı ve tatil günleri kapalıdır. İngilizce konuşan turlar 11:30 ve 16:00 arasında gerçekleştirilmekte olup, diğer turlar İtalyanca’dır.  Ücret kişi başı 10 € ‘dur. Roma Pass sahiplerine indirim uygulanmaktadır.

Cinecittà si Mostra (Cinecittà Shows Off)

Cinettà stüdyolarının Cinecittà si Mostra (Cinecittà Shows Off) sergisinde film sahnelerinin planlanması, kostümlerin teşhir edilmesi, setlerin yeniden inşası, fotoğrafların sergilenmesi ve buralarda çalışmış bazı insanlara ait hatıraların tanıtılması yoluyla bu yerin tarihi hakkında detaylı ve doyurucu bilgi edinmek mümkündür. Bu sergide senaryodan post prodüksiyona kadar bir filmin oluşturulması, filme katkıda bulunan profesyonellerin çalışmalarını izlemenin tüm adımlarını yeniden üretilmekte dolayısıyla yönetmenlerden oyunculara, yapımcılardan yazarlara, sahnelerin arkasında bile olsa hayallerini gerçeğe dönüştürmek için katkılarını veren herkesin emeği kutsanmaktadır. Ayrıca bazı önemli filmlerin çekimi sırasında film yıldızlarının giydiği elbiselerden oluşan bir sergi ile kostüm tasarımcılarının emek ve yetenekleri de onurlandırılmaktadır.

Cinecitta World

2014’te daha öncesinde Dino De Laurentis’in sahibi olduğu Cinecittà Studios‘un yaklaşık 16 mil güneyinde film stüdyosu ‘Dinocittà’ Cinecittà World adıyla kapılarını açmıştır. Disney World veya Universal Studios Tema Parkı’na benzer şekilde tasarlanan Cinecittà World Tema Park‘ında 20 cazibe merkezi, 8 film seti, 4 restoran ve 4 tiyatro bulunmaktadır.

Cinecitta’nın İnşası

Roma’nın merkezinde bulunan küçük bir film stüdyosun kapasitesi Il Duce lakabıyla ve “sinema en iyi propaganda aracıdır” düşüncesiyle tanınan Faşist lider Mussolini’nin egosunu doyurmaya yetecek şaşalı propaganda filmleri yapmaya yetmeyip, üstüne bir de 1936’da şaibeli bir şekilde yanıp kül olunca Mussolini, propaganda imparatorluğunu şehrin 9 km dışında inşa etme fırsatını yakalamıştır. Avrupa’nın en büyüğü olan gerçek bir sinema şehri inşa etmeye karar verilince proje mühendis Carlo Roncoroni ve mimar Gino Peressutti tarafından gerçekleştirilmiş ve 13 ayda (tam olarak 457 gün) tamamlanmıştır. Cinecittà, 1937’de faşist sinematografi genel müdürü Luigi Freddi’nin yönetiminde açılmış olup, Faşist rejim sırasında Cinecittà, İtalyan sinemasının tartışmasız merkezi olmuştur.

Savaş Dönemi Propaganda Filmleri

Cinecittà’da 1937’de Scipio Africano’nun MÖ 202’de Zama Savaşı’nda Hannibal’e karşı kazandığı zaferin uyarlaması olan ‘Scipione l’africano’ filmi çekilmiştir. İyi eleştiriler alsa da sinema tarihi açısından vasatı geçemeyen filmde 1.000 at ve 50 fil kullanılmış olup, Mussolini’nin Etiyopya’da kazandığı zafer için ilham kaynağı olmuştur. 1938 yapımı “Luciano Serra, Pilota” biraz daha ses getirmiş olup, filmde 1. Dünya Savaşı’ndan sonra emekli olup, Amerika’ya yerleşen ancak Etiyopya Savaşı’nda İtalya’nın ihtişamı için savaşmak üzere İtalya’ya dönen bir pilotun öyküsü anlatılmaktaydı. Cinecitta’da 1943’te Almanlar tarafından ele geçirilip yağmalanana dek 279 film yapılmıştır. Mussolini, Amerikan filmlerini sansürlenmesini emretmesine karşın Hollywood ama özellikle de Hal Roach yapımı komedi filmlerini sevmekteydi ki Laurel ve Hardy filmlerinin büyük bir hayranıydı. Il Duce, 1937’de Hal

Roach’u oğlu Vittorio’yu yanına almaya ve ona iyi komedi yapma sanatını öğretmeye ikna etmiştir. 1937’de Roach, Mussolini’yi dünyanın en büyük devlet adamı olarak görüyorsa da 1939’da İtalya ve Almanya Çelik Paktını imzalayınca düşüncesi değişmiş, Vittorio Roma’ya dönerek Cinecittà’da film yapımlarının sorumluluğunu almıştır. Cinecittà’da 1938-1943 yılları arasında üretilen filmlerin çoğu komedi filmleri olup, halkı gerçek hayatın monotonluğu ve acılarından

uzaklaştırmayı amaçlamaktaydı. İlk rolünü “Scipione l’africano‘da oynayan ve 1937’de Oliver Hardy’nin İtalyan versiyonu olarak ünlenen İtalyan komedi oyuncusu Alberto Sordi, Cinecittà’nın önemli yıldızlarından birisiydi.  1998 yılına kadar çalışan Sordi’nin kariyeri 70 yıl sürmüştür. Yine İtalya’nın Charlie Chaplin’i olarak kabul edilen Totò (Prens Antonio Focas Flavio Angelo Ducas Komneno De Curtis di Bisanzio Gagliardi) Cinecitta’nın diğer büyük İtalyan komedi oyuncusu olup, yaklaşık 50 yıllık kariyeri boyunca 100’e yakın film çekmeyi başarmıştı. Mussolini tarafından faşizmin tanıtımında propaganda filmlerinde kullanılmak üzere 100.000’den fazla savaş öncesi haber makarasının stüdyonun kasasında saklandığı söylenmektedir.

Savaş Sonrası Cinecitta

1943-1945 yılları arasında Cinecittà’nın yerini almak üzere Cinevillaggio adlı Venedik bölgesinde küçük bir stüdyo kompleksi kullanılmışsa da kısa ömürlü olmuştur. Cinecittà, 1945’te Müttefik savaş uçakları tarafından bombalanmışsa da, stüdyo hangarları 1947’de savaş sırasında evlerini kaybeden ve yerlerinden edilen Roma vatandaşlarıyla doldurulmuş, binlerce insan için evsizler barınağı olmuştur. 1943 Luchino Visconti filmi “Takıntı” (‘Ossessione’), İtalyan Neorealisminin ilk filmi olarak gösterilebilirse de ancak savaş sonrası İtalyan gerçekçi sinemasının kıvılcımını ateşleyen Roberto Rosselini’nin 1945 filmi “Roma, Açık Şehir” (‘Roma città aperta’) idi.

Rosselini, Alman işgaline karşı İtalyan direnişinin öyküsü olarak Roma’nın bombalanan sokaklarını filmin arka planı olarak kullanmıştır. Grenli bir haber makarası tarzında çekilmiş Roma, Açık Şehir filmi, 1946’da Cannes Film Festivali’nde Büyük Ödül olan Altın Palmiye (‘Palm d’Or’)  ve en iyi yabancı film için New York Film Eleştirmenleri Ödülü (1946) gibi çeşitli ödüller kazandı. Filmden çok etkilenen Ingrid Bergman Rosselini’ye filmlerinde oynamak istediğini bildiren bir mektup yazmış, İkinci Dünya Savaşı kampından kaçan, bir İtalyan savaş esiriyle evlenen ve Stromboli adasında yaşayan bir kadını canlandırdığı 1950 yapımı Neorealist “Stromboli” filminde bu sayede oynamıştır. Ingrid Bergman ve Roberto Rosselini Stromboli film setinde birbirlerine âşık olmuş ve 7 yıl süren bir evlilik yaşamışlardır. “Roma, Açık Şehir” filmi aynı zamanda İtalyan sinemasının kurdu kabul edilip “La Lupa” lakabıyla tanınan efsanevi Romalı aktris Anna Magnani için 40 yıl süren uluslararası sinema kariyerinin başlangıcı olmuştur. 2. Dünya Savaşı sonrasında İtalya’da ortaya çıkan İtalyan Yeni Gerçekçiliği (Neorealismo) sinema akımı kabaca 1944 ila 1952 yılları arasında etkili olmuş özellikle savaştan sonra Roma sokaklarında hayat mücadelelerinin hikayesi olan Vittorio di Sica’nın “Bisiklet Hırsızı” (Ladri di biciclette, 1948) filmi bu dönemin sembolü olmuştur. Bir yıl sonra yine savaş sonrası İtalyan neorealist hareketinin en önemli filmlerinden biri kabul edilen, Silvana Mangano’nun pirinç tarlalarında çalışan yüzlerce kadından birini canlandırdığı, Kuzey İtalya’da Po Vadisi’nin pirinç tarlalarındaki yaşam mücadelesini dile getirildiği Vittorio Gassman ve Raf Vallone’un ‘Acı pirinç’ (Riso amaro) filmi yapılmıştır. 1954’te, Yeni-Gerçekçiliğin öncü savunucusu Federico Fellini olup, ikisinde de karısı Giulietta Masina’nın başrol oynadığı 1954 filmi “La Strada” ve 1957 filmi “Cabiria’nın Geceleri” (Le Notti di Cabiria) ile 20. yüzyılın en önemli İtalyan film yönetmeni olarak kariyerine başlamıştır. 1945’ten bu yana, Cinecittà stüdyolarında 3.000’den fazla film çekilmiş olup, bunlardan 90’ı Oscar’a aday gösterilmiş,  48’i Oscar kazanmış, 83 Akademi Ödülü adayı olmuştur. Quo Vadis gişe rekorları kırarken, Ben Hur (11 Oscar kazandı), Cleopatra, La Dolce Vita, Baron Munchausen (set tasarımı, kostümler, makyaj ve özel efektler dalında Oscar adayı),  İngiliz hastası (9 Akademi Ödülünü kazandı), New York Çeteleri, Baaria, Dokuz ve Mission Impossible 3 bol ödüllü filmlerden bazılarıdır.

1950’lerde ve 1960’ların başlarında, İtalya’da yapılan düşük bütçeli filmler Cinecittà efsanesinin yaşatılmasına yardımcı olmuştur ki Robert Taylor ve Deborah Kerr ile “Quo Vadis” (1951), Gregory Peck ve Audrey Hepburn’un oynadığı “Roma Tatili” (Roman Holiday, 1953), Jean Peters ve Clifton Webb’in oynadığı “Aşk Çeşmesi” (Three Coins in the Fountain, 1954. Bkz. Trevi çeşmesi), Sophia Loren’in oynadığı “Yunus Üzerine Bir Çocuk” (Boy on a Dolphin, 1957), Stanley Baker, Rossana Podestà ve Brigitte Bardot’un oynadığı Troyalı Helen (Helen of Troy, 1959), Liz Taylor ve Richard Burton’un oynadığı “Kleopatra” (Cleopatra, 1963), Charlton Heston ve Stephen Boyd’un oynadığı ‘Ben Hur’ (1959), Charlton Heston ve Rex Harrison’un oynadığı ‘Acı ve İlham’ (The Agony and the Ecstasy, 1965), Kirk Douglas, Tony Curtis ve Lawrence Olivier’in oynadığı ‘Spartacus’ (1960) bunların başlıcalarıdır.

Bunlardan Charlton Heston’un başrolde oynadığı bütçesi 15 milyon doları aşan MGM klasiği Ben-Hur’da 300’den fazla set, 10.000 ekstra ve 100.000’den fazla kostüm kullanılmıştı. 18 dönümden fazla alanı kaplayan seti o güne dek bir film için yapılmış en büyük tek setti. Kalyon sahnelerinde kullanılmak üzere Cinecittà arazisinde inşa edilmiş kendi yapay gölüne bile sahip olan filmin üzerinde en çok düşünülen sahnesi Ben-Hur ve Messala arasındaki ünlü savaş arabası yarışı sahnesiydi ki 1 milyon dolara mal oldu ve yalnızca tek bir sahne için 1500’den fazla ekstra gerektirdi. Cinecittà Studios’un en önemli filmlerinden olan Ben-Hur 1959 Kasım’ında gösterime girdiğinde gişede 90 milyon dolardan fazla para kazandıran film MGM’yi felaketten kurtarmıştı. 1963’te başka bir destansı Hollywood prodüksiyonu  korkunç bütçesiyle ‘Cleopatra’ bu kez  20th Century Fox’u  iflasın eşiğine getirmişse de Richard Burton ve Elizabeth Taylor arasında set dışına taşan aşk günümüzde filmden çok hatırlanmaktadır.

Spaghetti Western Dönemi

1960’lı yılların sonunda, Sergio Leone gibi yönetmenler ön plana çıkarken “Spaghetti Western” fenomen olmuş, Henry Fonda ve Claudia Cardinale ile Bir Zamanlar Amerika’da (‘Once Upon a Time in America’, 1968), Dolar Üçlemesi; “Bir Avuç Dolar” (Fistful of Dollars, 1964), “Birkaç Dolar İçin” (For a Few Dollars More, 1965) ve “İyi, Kötü ve Çirkin” (The Good, the bad and the Ugly, 1966) gibi filmler tüm dünyada gişe rekorları kırarken Clint Eastwood’un kariyerini başlamıştır. 1970’lerde Cinecittà’nın yıldızı sönmeye başlamış, Sergio Leone hala popülerliğini korumakla birlikte ‘Spagetti Westerns’ türü cazibesini yitirmiştir. Bu dönemde Enzo Barboni’nin (takma adı E.B. Clucher)yaptığı Terrence Hill (Mario Girotti) ve Bud Spencer’ın (Carlo Pedersoli) başrolünü oynadığı ‘Bana Trinity Derler’ (Lo chiamavano Trinità) gibi komedi filmleri varlığını sürdürmeyi başarmıştır. Tüm zamanların en iyi İtalyan film bestecilerinden birisi ve Cinecitta’nın müzik ve sinema dünyasına armağanı olan Oscar ödüllü Ennio Morricone Sergio Leone’nin film müziklerini bestelemiştir.

Studio 5

ABD ve İngiltere’nin dört bir yanındaki yönetmenlerin saldırısına rağmen Cinecitta İtalyan sinemasının da lokomotifi olmuştur. Rimini doğumlu efsanevi film yönetmeni Federico Fellini’nin ilk tecrübesi Mario Mattoli’nin komedisi Il Pirata Sono Io (Korsan Rüyası) üzerine 1940’lı yılların başında henüz yirmi yaşındayken yaşamıştı. Fellini Studio 5’te 30 yıla yakın bir süre çalışmış, hayatı boyunca Cinecittà ile olan aşk ilişkisini sürdüren yönetmen burada o kadar çok vakit geçirmiştir ki ses sahnesinin içine bir daire inşa ettirmiştir. Cinecitta pek çok ünlünün hayatında dönüm noktası olmuş, pek çok ilk buradan gerçekleştirilmiştir. Audrey Hepburn burada balayı yapmış, Ursula Andress’in kariyeri burada başlamış ve sinema tarihinin şimdiye kadarki en büyük sahne malzemesi olan Troyalı Helen‘i için 12 metrelik ahşap Truva Atı da burada inşa edilmiştir.

Ünlü yönetmen otobiyografik filmi Amarcord için Fellini, Studio 5’in içinde okyanus, plaj ve köyle birlikte gençliğinin Rimini kentini yeniden yaratmıştır. Fellini 1993’te öldüğünde cenazesi Studio 5’de yapılmış olup, ünlü yönetmenin cenazesi filmlerinden birisi gibi görünmüştür. Fellini, Cinecitta’da Anthony Quinn, Giulietta Masina ve Richard Basehart ile ‘La Strada’ (1954), Giulietta Masina ile ‘Cabiria Geceleri’ (1957), Marcello Mastroianni, Anita Ekberg ve Anouk Aimée ile Tatlı Hayat (La Dolce Vita, 1960), Marcello Mastroianni, Claudia Cardinale ve Anouk Aimée ile ‘8 ½’ (1963), Giulietta Masina ile Ruhların Giulietta’sı (Giulietta degli spiriti, 1965), Martin Potter, Hiram Keller ve Capucine ile Satyricon (1969), Sophia Loren ve Gore Vidal ile ‘Roma’ (1972), Pupella Maggio ile ‘Amacord’ (1973), Donald Sutherland ile ‘Casanova’ (1976) filmlerini çekmiştir. Bunlardan en saygın eseri kabul edilen La Dolce Vita, Neorealism ve Modern Sanat filmleri arasındaki köprü olarak görülmektedir ki bir eleştirmen La Dolce Vita’nın bu yönüne atıfta bulunarak ‘Klasik İtalyan sineması, Trevi Çeşmesi‘nin altında Andy Warhol ile buluşuyor’sözünü sarf etmiştir.

80’ler ve sonrası

Fellini, Visconti, Pasolini, Scola, Comencini ve Zurlini gibi verimli yönetmenlerin dönemi geçtikten sonra 1980’lerde artan maliyetlere karşın İtalyan devleti 25 vergi indirimi ile sinema sektörüne teşvik verince Hollywood prodüksiyonları tekrar Cinecittà’ya gelmeye başlamıştır. 1980’den sonra çekilen filmlerin en önemlileri arasında Robert De Niro’nun oynadığı Sergio Leone’ın “Bir Zamanlar Amerika’da” (1984) Sean Connery’nin oynadığı Jean-Jacques Annaud’ın Conner Gül’ün Adı ’(1986), John Lone ve Joan Chen’in oynadığı Bernardo Bertolucci’nin Son İmparator (1987), Al Pacino’nun oynadığı Francis Ford Coppola’nın “Godfather Part III” (1990), Ralph Mingennes ve Juliette Binoche’un oynadığı Anthony Minghella’nın ‘İngiliz Hasta’ (1996), Roberto Benigni ve Nicoletta Braschi’nin oynadığı Roberto Benigni’nin “Hayat Güzeldir” (1997), Jude Law, Matt Damon ve Gwyneth Paltrow’un oynadığı Roberto Benigni’nin “The Talented Mr. Ripley” (‘Life is Beautiful, 1999), Leonardo di Caprio , Daniel Day-Lewis ve Cameron Diaz’ın oynadığı   Martin Scorsese’nin “New York Çeteleri” (Gangs of New York, 2002), Jim Caviezel ve Monica Bellucci’nin oynadığı Mel Gibson’un ‘Tutku – İsa Mesih’in Çilesi’ (Passion of Christ, 2004), Bill Murray ve Angelica Huston’un oynadığı Wes Anderson’ın ‘Suda Yaşam’(The Life Aquatic, 2004), Tom Hanks ve Ewan McGregor’un oynadığı Ron Howard’ın ‘Melekler ve Şeytanlar’ (Angles and Demons, 2009), Daniel Day-Lewis, Marion Cotillard ve Penelope Cruz’un oynadığı Rob Marshall’ın ‘Dokuz’ (Nine, 2009), Jack Huston ve Morgan Freeman’ın oynadığı Timur Bekmambetov’un Ben-Hur (2016) ile Daniel Craig’in James Bond olarak rol aldığı dördüncü filmi Spectre (2015) yer almaktadır. Bu filmlerin sahne, tasarım ve kostümlerin çoğu Cinecitta’da bulunan Sinema Müzesi’nde sergilenmektedir. Stüdyoların bu kadar büyümesinde devlet bünyesinde işletiliyor olmasının da önemi büyük olmakla birlikte İtalya’da gerçekleşen Temiz Eller yolsuzluk operasyonunun ardından ülkenin ekonomik krize girerek neredeyse batma noktasına gelmesiyle, 1997 yılında stüdyoların yüzde 80’i özelleştirilmiştir. Özelleştirilen stüdyoların karlılığının arttırılması çalışmaları ise artık burada sanatsal filmlerden daha çok “Biri Bizi Gözetliyor” tarzı yapımların ve pembe dizilerin de çekilmesine yol açmıştır.

Cinecitta’da Çekilen Filmler (Orijinal İsimler ve Yönetmenler)

 

• LA BELEZZA DEL DIAVOLO- Rene Clair (1949)
• LA CARROZZA D’ORO- Jean Renoir (1952)
• VACANZE ROMANE- William Wyler (1952)
• I VITELLONI- Federico Fellini (1953)
• HELEN OF TROY- Robert Wise (1954)
• THREE COINS IN THE FOUNTAIN- Jean Negulesco (1954)
• WAR AND PEACE- King Vidor (1955)
• THE QUIET AMERICAN- Josepf L. Mankiewicz (1957)
• BEN HUR- William Wyler (1958)
• I SOLITI IGNOTTI- Mario Monicelli (1958)
• LA DOLCE VITA- Federico Fellini (1959)
• CLEOPATRA- Joseph L. Mankiewicz (1961)
• THE PINK PANTHER- Anthony Dawson (1962)
• MEDEA- Pier Paolo Pasolini (1969)
• CHE?- Roman Polanski (1972)
• AMARCORD- Federico Fellini (1973)
• C’ERA UNA VOLTA IN AMERICA- Sergio Leone (1982)
• LADY HAWKE- Richard Donner (1983)
• THE NAME OF THE ROSE- Jean-Jacques Annaud (1985)
• L’ULTIMO IMPERATORE- Bernardo Bertolucci (1986)
• THE GODFATHER III- Francis Ford Coppola (1989)
• CLIFFHANGER- Renny Harlyn(1992)
• THE ENGLISH PATIENT- Anthony Minghella (1995)
• PORTRAIT OF A LADY- Jane Campion (1995)
• LA VITA E’ BELLA- Roberto Benigni (1997)
• THE TALENTED MR. RIPLEY- Anthony Minghella (1998)
• TITUS- Julie Taymore (1998)
• GANGS OF NEW YORK- Martin Scorsese (2002)
• THE PASSION- Mel Gibson (2003)
• OCEAN’S TWELVE- Steven Soderbergh(2004)
• MISSION IMPOSSIBLE 3- J.J.Abrams(2005)
• MIRACLE AT ST ANNA- Spike Lee (2007)
• ANGELS AND DEMONS- Ron Howard (2008)
• NINE- Rob Marshall (2009)